सम्माननीय प्रधानमन्त्री श्री केपी शर्मा ओलीको २०२४ मा चीन भ्रमणको क्रममा, चीन र नेपालले बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ सहयोगको रूपरेखा सम्झौतामा हस्ताक्षर गरे, जसले हाम्रा दुई देशहरू बीच उच्च-गुणस्तरको बीआरआई सहकार्यको नयाँ चरणलाई चिन्ह लगायो। धेरै नेपाली साथीहरूले मलाई सोधे: " बीआरआई एक महान दृष्टिकोण हो, यसले नेपालको लागि वास्तवमा के अर्थ राख्छ? यसले नेपाली जनतालाई के ठोस लाभ ल्याउन सक्छ?" यी प्रश्नहरूलाई सम्बोधन गर्ने समय आएको छ: बीआरआई लाई अँगाल्नु भनेको सडक, बन्दरगाह वा विमानस्थल प्राप्त गर्नु मात्र होइन - यो कनेक्टिभिटी, प्राविधिक प्रगति र औद्योगिक नवप्रवर्तनलाई संयोजन गर्ने भविष्यको विकासको विश्वव्यापी नेटवर्कमा एकीकृत हुनु हो।

Ⅰ.बीआरआईलाई अँगाल्ने: व्यापार र कनेक्टिभिटीको विश्वव्यापी सञ्जालमा सामेल हुने

पूर्वाधार विकासप्रति चीनको दशकौं लामो प्रतिबद्धताले विश्वको अग्रणी यातायात र व्यापार सञ्जाल निर्माण गरेको छ, जसले बीआरआई को लागि ठोस भौतिक जग बसालेको छ। २०२४ सम्ममा, चीनको उच्च-गति रेलवेको माइलेज ४८,००० किलोमिटर पुगेको छ, जुन विश्वव्यापी कुलको ६०% भन्दा बढी हो। यसको राजमार्ग सञ्जाल १७७,००० किलोमिटर फैलिएको छ, जुन विश्वको सबैभन्दा ठूलो हो, र कार्गो भोल्युमको हिसाबले शीर्ष दस विश्वव्यापी बन्दरगाहहरू मध्ये सात चीनमा अवस्थित छन्। यी उपलब्धिहरूले चीनको घरेलु अर्थतन्त्रलाई मात्र सेवा गर्दैनन् तर सीमापार परियोजनाहरू मार्फत बीआरआई साझेदार देशहरूलाई पनि फाइदा पुर्‍याउँछन्।

नेपाल लामो समयदेखि भौगोलिक अवरोधहरू र अपर्याप्त पूर्वाधारले बाध्य छ। यद्यपि, ट्रान्स-हिमालय बहु-आयामिक कनेक्टिभिटी नेटवर्कको क्रमिक गठनले नेपाललाई "भूपरिवेष्ठित" देशबाट "भूजडित" देशमा रूपान्तरण गर्दैछ। दुई देशहरू बीचको भूमि बन्दरगाह, परम्परागत व्यापारिक बिन्दु, राजमार्ग, हवाई मार्ग, सीमापार पावर ग्रिड, आदिले नेपालको कनेक्टिभिटी लागतलाई उल्लेखनीय रूपमा घटाउनेछ, तपाईंको निर्यात र पर्यटनलाई बढावा दिनेछ। यसैबीच, विश्वव्यापी व्यापार केन्द्रको रूपमा चीनको भूमिका बढ्दै गइरहेको छ, २०२४ मा यसको वैदेशिक व्यापार मात्रा ६.५४ ट्रिलियन अमेरिकी डलर पुगेको छ र १५० भन्दा बढी देश र क्षेत्रहरूको सबैभन्दा ठूलो व्यापारिक साझेदार बनेको छ। यो "केन्द्र प्रभाव" बीआरआई नेटवर्क मार्फत फैलिएको छ, जसले नेपाल र अन्य राष्ट्रहरूलाई विश्वव्यापी आपूर्ति शृङ्खलामा एकीकृत हुनको लागि सहजता  प्रदान गर्दछ।

Ⅱ. बीआरआई लाई अँगाल्ने: अत्याधुनिक प्रविधिहरू र औद्योगिक रूपान्तरणमा पहुँच

अग्रगामी प्रविधिहरूमा चीनको सफलताहरूले विश्वव्यापी औद्योगिक रूपान्तरणमा नयाँ गति प्रदान गर्दैछ। हरित ऊर्जामा, चीनले विश्वको ६०% विद्युतीय सवारी साधन (EV) उत्पादन गर्दछ, जबकि BYD र CATL जस्ता कम्पनीहरूले विश्वव्यापी EV ब्याट्री बजारको ७०% प्रभुत्व जमाउँछ। यी प्रगतिहरूले अटोमोटिभ उद्योगको कम-कार्बन समाधानतर्फको परिवर्तनलाई मात्र गति दिँदैनन् तर विकासशील राष्ट्रहरूलाई बीआरआई सहयोग मार्फत परम्परागत जीवाश्म इन्धन चरणहरू छलाङ मार्न र प्रत्यक्ष रूपमा नवीकरणीय ऊर्जा पूर्वाधार अपनाउन सक्षम बनाउँछ।

अत्याधुनिक क्षेत्रहरूमा, चीनको क्वान्टम कम्प्युटर "चु छोंग च्र  ३.०" ले १०५-कुबिट सञ्चालन हासिल गर्यो। छाङ ‘अ -६ जस्ता चन्द्र अन्वेषण अभियानहरूले चन्द्रमाको टाढाको भागबाट नमूनाहरू सफलतापूर्वक प्राप्त गरे र चन्द्रमाको माटोमा पानीका अणुहरू पत्ता लगाए—जसले पहिलो चन्द्रमा आधारको लागि मार्ग तयार  गर्यो। चीनको थियन कोङ्ग  अन्तरिक्ष स्टेशन पहिले नै नियमित सञ्चालन चरणमा रूपान्तरण भइसकेको छ, र यसले चीन र पाकिस्तान बीच हस्ताक्षर गरिएको सम्झौता अनुसार आगामी केही वर्षहरूमा मिसनहरू प्रदर्शन गर्न स्टेशनमा प्रवेश गर्न पाकिस्तानी अन्तरिक्ष यात्रीहरूलाई छनोट गर्नेछ। संयुक्त बीआरआई अनुसन्धान र प्रविधि स्थानान्तरण मार्फत साझा गरिएका यस्ता प्राविधिक माइलस्टोनहरू साझेदार देशहरूको लागि नवप्रवर्तन  सम्पत्ति बन्छन्। उदाहरणका लागि, विश्वव्यापी फाइलिङको क्रमशः ५जी मा  ४०.८% र ६जी पेटेन्टमा ३५% ले चीनको नेतृत्वले उन्नत दूरसञ्चार पूर्वाधार निर्माण गरेर बीआरआई राष्ट्रहरूलाई "डिजिटल विभाजन" लाई कम गर्न मद्दत गरिरहेको छ।

Ⅲ.बीआरआई लाई अँगाल्ने: दिगो ज्ञान सञ्जाल निर्माण गर्ने

चीनको प्राविधिक क्षमताको वृद्धि शिक्षा, अनुसन्धान र उद्योग बीचको गहिरो सहकार्यबाट उत्पन्न भएको हो। २०२४ मा, चीनको अनुसन्धान र विकास लगानी $४५८ बिलियन पुगेको छ, जुन GDP को २.६% हो। प्रत्येक वर्ष ५० लाख भन्दा बढी इन्जिनियरिङ स्नातकहरूको साथ, देशले नवप्रवर्तनको लागि स्थिर प्रतिभा पाइपलाइन सुनिश्चित गर्दछ। विश्वविद्यालयहरू, उद्यमहरू र अनुसन्धान संस्थाहरूले प्रविधिहरूको व्यावसायीकरणलाई तीव्र पार्दै एकीकृत "ज्ञान-देखि-उत्पादकता" मोडेल बनाएका छन्। चीनका ४,०००+ एआई कम्पनीहरूले स्वास्थ्य सेवा, स्मार्ट यातायात र अन्य क्षेत्रहरूमा आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स लागू गर्न विश्वविद्यालयहरूसँग नजिकबाट काम गर्छन्, सामाजिक दक्षता बढाउँछन्। उदाहरणका लागि, डीपसीक र युनिट्री रोबोटिक्सले एआई र रोबोटिक्समा आफ्नो अग्रणी नवीन उपलब्धिहरूको लागि प्राविधिक संसारमा ठुलो चर्चा पाएको छ ।

यो नवप्रवर्तन इकोसिस्टम चीन र नेपाल बीचको बीआरआई शैक्षिक सहयोग कार्यक्रमहरू - जस्तै छात्रवृत्ति पहलहरू र स्वास्थ्य सेवा जस्ता क्षेत्रमा संयुक्त प्रयोगशाला परियोजनाहरू - मार्फत विश्वव्यापी रूपमा फैलिएको छ जसले स्थानीयकृत प्राविधिक प्रतिभालाई प्रशोधन गरिरहेको छ।

यसका साथै, “प्रकृति सूचकांक” मा चीनको अग्रणी स्थान (२०२४ सम्म लगातार पाँच वर्षसम्म विश्वव्यापी रूपमा पहिलो स्थानमा) र शैक्षिक पत्रहरूको लागि यसको उच्च उद्धरण दरले साझेदार देशहरूलाई ज्ञान आदानप्रदानको लागि प्लेटफर्महरू प्रदान गर्दछ। यस्ता “बौद्धिक सञ्जालहरू” ले विकासशील राष्ट्रहरूलाई कोष र उपकरणहरू मात्र नभई स्व-संचालित नवप्रवर्तनको क्षमता पनि प्रदान गर्दछ।

यस सन्दर्भमा , बीआरआई ले पूर्वाधार, प्रविधि र ज्ञानलाई एकीकृत गर्ने विश्वव्यापी विकास सञ्जाल सिर्जना गर्ने लक्ष्य राखेको छ। कनेक्टिभिटी परियोजनाहरू मार्फत भौतिक अवरोधहरू कम गरेर, प्राविधिक सफलताहरूद्वारा रूपान्तरणकारी उपकरणहरू प्रदान गरेर, र सहयोगी पारिस्थितिक प्रणालीहरू मार्फत नवप्रवर्तनलाई बढावा दिएर, चीनले साझेदार राष्ट्रहरूका लागि अवसरहरू पुन: आकार दिइरहेको छ। नेपालको लागि, बीआरआई मा सामेल हुनु एकतर्फी निर्भरताको बारेमा होइन तर  - "बाँच्ने अर्थतन्त्र" बाट दिगो विकासमा संक्रमण “ ,विश्वव्यापी सञ्जालहरूसँग यसको अद्वितीय स्रोतहरू मिलाउन पारस्परिक सहयोगको उपयोग गर्ने बारेमा हो।

चीनले निरन्तर जोड दिएझैं, बीआरआई एक अलग मार्ग होइन तर साझा भविष्यको सञ्चार हो। यसले शून्य-योग प्रतिस्पर्धालाई अस्वीकार गर्दछ, सामूहिक प्रगतिको लागि बिना शर्त सहयोगलाई प्राथमिकता दिन्छ। यो सञ्जाललाई अँगाल्नु भनेको थप समावेशी, नवीन र दिगो विकास भविष्यलाई अँगाल्नु हो।